Praktyczne wskazówki na temat realizacji projektów edukacyjnych
Warunkiem uzyskania dofinansowania z funduszy unijnych jest właśnie opanowanie umiejętności przygotowywania i realizacji projektów. Istnieje kilka różnych schematów konstruowania projektu. W każdym z nich kluczowe znaczenie odgrywa właściwe określenie problemu , a następnie celów, działań oraz harmonogramu i zasobów niezbędnych do realizacji projektu.
Określenie problemu polega na wskazaniu jego przyczyn, konsekwencji oraz wskazaniu grup, których problem ten dotyczy. Ważne miejsce zajmuje właściwe zdefiniowanie problemu i tzw. opis sytuacji problemowej. Realizacja projektów edukacyjnych ma prowadzić do zwiększenia możliwości i szans edukacyjnych ich adresatów (beneficjentów). Zatem głównym problemem będą np. ograniczone możliwości edukacyjne, a przez to ograniczone szanse życiowe adresatów projektu. Dopiero tak postawiona definicja problemu pozwala zastanowić się nad przyczynami tych ograniczeń. Mogą one wynikać np. z tego, że uczniowie pochodzący z rodzin o niskim statusie ekonomicznym nie mają dostępu do dóbr kultury. Brak tego dostępu może wynikać z tego, że ich rodzice nie mają pieniędzy, aby zapłacić za bilet do kina, kupić książki itp. Może to być także efektem nie dostrzegania przez rodziców potrzeby np. oglądania przedstawień teatralnych. Określenie przyczyn prowadzi do zaproponowania sposobów rozwiązania problemu. W powyższych przykładach może to organizowanie przez szkołę bezpłatnych dla uczniów wizyt w kinie czy teatrze. Może to być też organizowanie spotkań z rodzicami tych uczniów, w czasie których zostaną przedstawione korzyści wynikające z korzystania z dóbr kultury.
Wskazanie konsekwencji istnienia problemu jest o tyle ważne, że ma wpływ na decyzję odpowiednich instytucji o przyznaniu dofinansowania działań, które rozwiążą problem. Dla oceniających projekt istotne jest trafne określenie problemu oraz zaproponowanie efektywnych sposobów jego rozwiązania. Określenie problemu, wskazanie sposobów jego rozwiązania umożliwia określenie celów projektu. Często mówi się o np. poprawie osiągnięć uczniów o specjalnych potrzebach edukacyjnych.
Cele i efekty projektu związane są z zaplanowanymi działaniami. Działania te muszą być przejrzyście opisane oraz musi być wskazany harmonogram ich realizacji. Przy planowaniu harmonogramu warto zwrócić uwagę na realne możliwości wykonania działań o określonej jakości we wskazanych terminach. Przeznaczenie zbyt krótkiego czasu na wykonanie obszernych działań może oznaczać albo nie dotrzymanie terminu albo wykonanie tylko części prac. W dalszej części efektem takich sytuacji może być nie osiągnięcie zaplanowanych celów. Istotny wpływ na terminowość i jakość działań ma przeznaczenie na ich wykonanie odpowiednich zasobów. Te zasoby to m.in. ludzie, którzy się podejmą realizacji działań i zasoby materialne np. zestaw multimedialny.
Organizacja pracy nad projektem wymaga wskazania koordynatora projektu – osoby, która będzie czuwała nad planowym osiąganiem celów i rezultatów projektu. Do jej zadań często należy także przygotowywanie dokumentacji działań oraz informowanie całej społeczności (np. nauczycieli nie zaangażowanych bezpośrednio, dyrekcji, władz oświatowych, rodziców) o przebiegu projektu. Poza koordynatorem projektu może być kilka osób (ale nie więcej niż 5-6), które tworzą zespół, który będzie ściśle powiązany z projektem. Zadanie tego zespołu będzie polegało zarządzaniu sprawną realizacją projektu.
Określenie problemu polega na udzieleniu odpowiedzi na poniższe pytania.
1. Na czym ten problem polega?
2. Kogo problem dotyczy? Jakich osób, grup, instytucji? W jakim stopniu dotyczy poszczególnych osób, grup, instytucji? (odpowiedź na to pytanie pozwala wskazać adresatów projektu).
3. Jakie są przyczyny powstania tego problemu? (odpowiedź na to pytanie pozwala wskazać sposoby rozwiązania problemu - działania jakie mają być podjęte w trakcie realizacji projektu).
4. Jakie są konsekwencje istnienia tego problemu? Jakie są konsekwencje istnienia tego problemu dla poszczególnych osób, grup, instytucji? (odpowiedź na to pytanie pozwala oszacować znaczenie problemu a po przez to konieczność realizacji projektu).
5. Kto jest zainteresowany w rozwiązaniu tego problemu? Dlaczego? (odpowiedź na to pytanie pozwala wskazać potencjalnych sojuszników, którzy pomogą zrealizować projekt).
6. Kto mógłby ten problem rozwiązać? Jakie osoby, grupy, instytucje? (odpowiedź na to pytanie pozwala wskazać wykonawców projektu).
Formy pomocy o charakterze edukacyjnym udzielane uczniom – propozycje
- Rozpoznawanie przyczyn trudności u uczniów, którzy nie radzą sobie z nauką.
- Opracowanie /we współpracy ze specjalistami/ indywidualnych programów dla uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi, jasno określające cel programu dla konkretnego ucznia.
- Dodatkowe zajęcia reedukacyjne, dydaktyczno-wyrównawcze indywidualne i grupowe /uzupełnienie zaległości programowych/ - metody aktywizujące !
- Przygotowywanie się do lekcji i odrabianie zadań domowych pod opieką nauczyciela.
- Dodatkowe zajęcia, które rozwijają wiedzę i umiejętności oraz ułatwiają dalszą edukację i wybór ścieżki zawodowej – doradztwo zawodowe.
- Zajęcia rozwijające zainteresowania, zamiłowania i uzdolnienia oraz pomoc w ich rozwoju - metody aktywizujące !
- Zajęcia o charakterze psychologiczno-pedagogicznym wspierające rozwój ucznia.
- Zajęcia kształtujące postawy przedsiębiorczości, podejmowania aktywności edukacyjnej i zawodowej oraz zajęć rozwijających kompetencje kluczowe (ze szczególnym uwzględnieniem technologii informacji, telekomunikacji, języków obcych, nauk przyrodniczo-matematycznych- metody aktywizujące !
- Zorganizowanie kursów językowych i działań kształtujących umiejętność praktycznego posługiwania się językami obcymi.
Umiejętności kluczowe / zgodnie z zaleceniem PE i Rady
1) porozumiewanie się w języku ojczystym;
2) porozumiewanie się w językach obcych;
3) kompetencje matematyczne i podstawowe kompetencje naukowo-techniczne;
4) kompetencje informatyczne;
5) umiejętność uczenia się;
6) kompetencje społeczne i obywatelskie;
7) inicjatywność i przedsiębiorczość; oraz
8) świadomość i ekspresja kulturalna.
Przydatne strony:
http://www.efs.gov.pl/slownik/Strony/Kompetencje_kluczowe.aspx
http://www.eurydice.org.pl/
http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:L:2006:394:0010:0018:pl:PDF
http://www.efs.gov.pl/dzialaniapromocyjne/Documents/podrecznikzarzadzaniaprojektamimiekkimi_EFS.pdf
Joanna Sobczuk
Konsultant LSCDN